Thomas Kunst

Dichtkunst

Dimensies: Autonoom & toegepast en mono-, multi- & interdisciplinair

Dichtkunst, wat is het?

Dichtkunst is het in een min of meer strakke structuur van ritme, maat en klank verwoorden van een gedachte of een verhaal. Dichtkunst of poëzie is een bijzondere manier om iets te zeggen in de vorm van een gedicht. Je herkent deze vorm bijvoorbeeld aan versregels die (soms heel plotseling) afgebroken worden. Poëzie rijmt vaak, maar dat hoeft niet. Eigenlijk mag 'alles' in de poëzie: een dichter mag alle taalregels breken.

Om het nog interessanter te maken trekken we het breder. Songteksten zijn ook een soort dichtkunst. Dus dichtkunst wordt vaak met muziek (bv songteksten) of beeld (bv Plint) gecombineerd waardoor het multidisciplinair is.

Wat is Plint? Plint is een uitgeverij van o.a. kaarten, posters en kussenslopen, allen voorzien van Nederlandstalige poëzie, veelal vergezeld van een (kunst)afbeelding. Tevens is Plint uitgever van DADA, een kunsttijdschrift voor kinderen.
Stacks Image 413
Stacks Image 417
Stacks Image 415

De opdracht

De opdracht: maak een poster alla Plint.

Dat doe door de volgende stappen te volgen:
1 Verkennen: maak kennis met Plint
2 Artistiek onderzoek: zelf aan de slag met je eigen idee
3 Uitwerken: verwerk je idee tot een eindontwerp
4 Presenteren: presenteer je eindwerk

Verkennen

Opdracht 1: Kies een liedje dat je mooi vindt en onderzoek hoe de songtekst en de muziek samenkomen.
Kijk en luister vooral naar de songtekst, waar gaat het over en hoe wordt dat verwoord? Is de tekst letterlijk of figuurlijk, rijmt de tekst? En hoe horen we in de muziek dat terug?
Opdracht 2: Analyseer een Plint poster. Hoe komen tekst en beeld samen?
  • Ga naar de website van Plint en bekijk de posters. 
  • Kies een poster uit die je mooi/leuk vind en beantwoord de vragen.
  • Beschrijf het gedicht. Waarom vind je deze leuk/mooi!
  • Beschrijf de illustratie. Hoe is deze gemaakt? Wat is er te zien? Waarom vind je het leuk/mooi?
  • Beschrijf de lay-out. Hoe komen gedicht en illustratie samen?

Artistiek onderzoek

Opdracht 3: Een gedicht bedenken
Je mag kiezen uit vier manieren om een gedicht te maken
  1. Een Elfje
  2. Een Klankgedicht
  3. De vergelijking
  4. Op je eigen manier
Een Elfje
Een elfje is een gedicht, dat uit elf woorden in vijf regels bestaat. Die elf woorden zijn als volgt verdeeld over de dichtregels:
  • Regel 1: één woord: een kleur, of een eigenschap.
  • Regel 2: twee woorden: iets dat deze kleur  of eigenschap heeft (een voorwerp, of een persoon).
  • Regel 3: drie woorden: begin deze regel met een persoonlijk voornaamwoord (bijvoorbeeld 'hij', 'zij'), gevolgd door een werkwoord. De drie woorden geven een nadere toelichting op het voorwerp of de persoon.
  • Regel 4: vier woorden: begin deze regel met 'ik' of 'je'. Schrijf in deze regel over jezelf in verband met het voorwerp of de  persoon.
  • Regel 5: één slotwoord.

Bijvoorbeeld:
Echter
Niets is
Wat het lijkt
En dat ook niet
Altijd


Een Klankgedicht
  • Bedenk een onderwerp, dat specifieke klanken heeft: B.v. een handeling, een voorwerp, of een dier.
  • Bedenk welke geluiden bij jouw onderwerp horen en schrijf die geluidsassociaties op.
  • Maak nu van deze klankwoorden een gedicht. Denk eraan, dat de klank en het ritme het belangrijkst zijn.
  • Lees het een paar keer hardop, om te horen of je gedicht lekker loopt. Het herhalen van klanken hoort ook bij een klankgedicht.
  • Bedenk een titel voor jouw gedicht.

Zie het voorbeeld in de afbeelding hieronder

Een diergedicht in gepaard rijm
  • Kies een dier waarmee je een gedicht wilt maken.
  • Laat het dier zich eigenwijs of slecht gedragen.
  • Kies een plaats waar het dier woont of waar je gedicht zich afspeelt.
  • Jij kiest bijvoorbeeld:
  • Er was een duif in Amsterdam
  • De tweede regel moet rijmen:
  • Er was een duif in Amsterdam
  • Die poepte steeds maar op de tram
  • In totaal moet je gedicht uit 8 regels bestaan EN elke twee regels moeten rijmen. Dus je krijgt dan dit schema voor je gedicht met bijvoorbeeld deze woorden op het eind.
A ……Amersfoort
A ….. vermoord
B …..schande
B …..handen
C …..straat
C …..laat
D …..lang
D …..gevang

In de eerste twee regels moet er dus iets gebeurd zijn. In de volgende twee regels schrijf je een soort reactie daarop. In de volgende twee regels dan weer de reactie van het dier. En in de laatste twee regels schrijf je hoe het afloopt (goed of slecht, dat mag je zelf kiezen). 

Op je eigen manier
Natuurlijk mag je ook ervoor kiezen om op je eigen manier een gedicht te schrijven!
Stacks Image 436
Opdracht 4: Schetsen: lettertype bedenken (kleur, font, enz.)
Je hebt een paar voorbeelden van Plintposters bekeken. Elke poster heeft iets anders gedaan met de letters. Bedenk nu zelf iets origineels om met je letters te gaan doen.

Je kunt bijvoorbeeld je letters uitknippen uit kranten of tijdschriften of gekleurd papier, je kunt ze tekenen in allerlei stijlen (bv graffiti), je kunt stempelen, zoeken op de computer, schilderen, enz.

Je moet ook gaan bedenken hoe en waar de letters komen. Bijvoorbeeld; in je gedicht kan er sprake zijn van een verandering in wat je beschrijft: iets wordt groter of kleiner, iets wordt erger. Het wordt donkerder of lichter. Dat kun je ook in je letters die je gebruikt, laten uitkomen door ze groter of kleiner te laten worden of door vettere of lichtere letters te gebruiken.

De richting van de tekst kan meewerken om de inhoud van je gedicht sterker over te laten komen.
Bedenk eventueel een titel voor je gedicht en zet die erboven of ernaast in een opvallende letter.
Let goed op de juiste afmeting van de tekst bij de totale compositie. Bedenk tijdig de plek voor je tekening of je beeldcollage. Eerst wat passen en meten dus en werken in potlood.

Opdracht 5: Schetsen: Maak een ontwerp voor de afbeelding bij je gedicht
Materiaal is helemaal vrij. Je kunt tekenen of schilderen. Een combinatie van tekenen, stempelen en collagewerk is uiteraard ook mogelijk.
Het hele gedicht hoeft niet letterlijk te worden verbeeld. Vaak is het beter als er maar één aspect van de inhoud wordt uitgewerkt. Soms zijn zelfs alleen kleuren voldoende. Belangrijk is dat de tekening nieuwsgierig maakt en aansluit bij de sfeer van het gedicht.
Pas daarom op voor clichés. Een liefdesgedicht geschreven op een groot rood hart is niet bepaald een wereldvondst. Probeer origineel te zijn, te verrassen.

Opdracht 6: Schetsen: Lay-out
Eigenlijk zijn we hier al mee bezig. Lay-out is de indeling van je blad, de combinatie van letters en beeld. Doe niets definitief tot je helemaal tevreden bent!
Stacks Image 444
Stacks Image 448
Stacks Image 446

Uitwerken

Opdracht 7: Maak de Plint poster
Heb je over alles goed nagedacht? Dan kun je de poster in zijn definitieve vorm maken!

Presenteren

Maak met je groep een presentatie van het project. Bespreek in ieder geval het volgende:
  1. Een interessant stukje informatie dat je gevonden tijdens verkennen
  2. Bespreek hoe je de dimensies terug hebt gezien
  3. Je proces, hoe ben je bij het eindidee gekomen?
  4. Je eindwerk
  5. Doe iets leuks/origineels, we zijn niet opzoek naar een spreekbeurt, we willen iets leuks meemaken

Wat moet je inleveren?

  • Opdracht 1 tot en met 7
  • Dit alles in 1 PDF document digitaal inleveren op Magister voor een beoordeling

Waar wordt je op beoordeeld?

Startdocument: ingevuld en ingeleverd in les 1 in Magister. 5 p 
Verkennen: antwoorden met goede uitleg/argumenten, ingeleverd in Magister. 20 p
Artistiek onderzoek: veel associaties, zinvolle schetsen en proefgedichten, inventief. 15 p
Uitwerken: inventief, origineel, afwerking met aandacht. 30 p
Presentatie: brengt op originele en/of heldere wijze in beeld duidelijk wat het proces is geweest en de eindresultaten. 30 p