Blok 4: Negntiende eeuw
De lesinhoud
Les 1: De 19e eeuw
Opdracht: Beeld van de tijd
- Verdeel de klas in 5 groepen.
- Elke groep kiest 1 van de 5 aspecten uit het vak hieronder.
- Betrek het aspect op de tijdsperiode die erachter staat.
- Leg het aspect uit, gebruik daarvoor afbeeldingen en tekst.
- Maak van de informatie 1 A4-tje.
- Geef het geheel toepasselijk vorm.
- Print het uit en lever het de volgende les in.
- Wat is de Industriële revolutie en wat waren de gevolgen? Koppelen aan: Realisme (schilder- en bouwkunst) en Arts and Crafts.
- Kunst en Cultuur. Koppelen aan: Salon, L'art pour l'art, Romantiek en Realisme.
- Fotografie. Koppelen aan: Impressionisme en Postimpressionisme.
- Leven van de arbeiders. Koppelen aan: Romantiek (escapisme), Arts and Crafts en Jugendstil.
- Wat was de nieuwe positie van de kunstenaar in de 19e eeuw en hoe zie je dat terug in de kunst? Koppelen aan Barok, Romantiek en Impressionisme.
Les 2: Romantiek
Opdracht: Maak een glossy over licht
- Verdeel de klas in 4 groepen.
- Elke groep kiest 1 van de 4 aspecten van licht uit het vak hiernaast.
- Leg het aspect uit in tekst en beeld, gebruik daarvoor afbeeldingen uit de Romantiek.
- Laat duidelijk zien hoe licht toegepast wordt in deze stroming. Heb je meer info nodig over licht, kijk dan hier.
- Maak van de informatie 1 A4.
- Geef het geheel toepasselijk vorm.
- Lichtbron
- Lichtrichting
- Schaduw
- Plasticiteit, glimlacht, Clair-obscur
Les 3: Realisme
Opdracht: Hoe zie je het realisme in Realisme terug?
Tijdens de periode van het Realisme wilde de kunstenaars het echte leven laten zien. Maar hoe deden ze dat?
Hieronder zijn drie verschillende kunstwerken uit het Realisme. Beschrijf per werk hoe ze het echte leven laten zien. Analyseer dit op de volgende punten.
Tijdens de periode van het Realisme wilde de kunstenaars het echte leven laten zien. Maar hoe deden ze dat?
Hieronder zijn drie verschillende kunstwerken uit het Realisme. Beschrijf per werk hoe ze het echte leven laten zien. Analyseer dit op de volgende punten.
- Voorstelling
- Vormgeving
- Betekenis/inhoud
Les 4: Impressionisme
Opdracht: kunstanalyse over kleur
Beschrijf hoe men kleur gebruikte in de kunst van het Impressionisme en wat de effecten daarvan waren. Beschrijf alle aspecten van kleur die je herkent. Heb je meer info nodig over kleur, kijk dan hier. Maak de opdracht met behulp van het kunstbeschouwings-schema.
Beschrijf hoe men kleur gebruikte in de kunst van het Impressionisme en wat de effecten daarvan waren. Beschrijf alle aspecten van kleur die je herkent. Heb je meer info nodig over kleur, kijk dan hier. Maak de opdracht met behulp van het kunstbeschouwings-schema.
Les 5: Pointillisme en Postimpressionisme
Opdracht: Examenvragen maken
Aan de kust, de vragen
Vragen bij afbeelding 1 tot en met 4
Op afbeelding 1 zie je een schilderij uit 1862 van de Franse kunstenaar Eugène Delacroix. Het stelt een schipbreuk voor. Rechts zie je een schip dat bijna ondergaat. Links op de voorgrond worstelen enkele schipbreukelingen om op de rotskust te komen.
2p 1. Leg uit op welke manier Delacroix de blik van de beschouwer naar het drama stuurt. Betrek twee aspecten van de compositie in je antwoord.
Delacroix is een belangrijk vertegenwoordiger van de romantiek.
Bekijk afbeelding 1
1p 2. Leg aan de hand van het onderwerp uit waarom dit schilderij typerend is voor de romantiek.
Op afbeelding 2 zie je Het strand in Boulogne. Het is een schilderij van Edouard Manet uit 1868.
Manet behoort niet tot de romantiek. Het schilderij op afbeelding 2 kan eerder tot het realisme worden gerekend.
1p 3. Geef een argument waarom dit werk tot het realisme gerekend kan worden.
Manet bracht indertijd met zijn familie een zomer door in de Franse badplaats Boulogne-sur-Mer. Vanuit een appartement naast het strandhotel observeerde hij de zee en het strandleven. Hij maakte er veel schetsen. Figuur 1 hiernaast is een ansichtkaart met het strandhotel op de achtergrond.
De strand- en badcultuur was toen anders dan nu. Bekijk afbeelding 2 en figuur 1.
2p 4. Bespreek twee aspecten van de strand- en badcultuur die typerend waren voor die tijd.
In eerste instantie lijkt het of Manet het werk op afbeelding 2 buiten ter plekke heeft geschilderd. Maar het is met behulp van losse schetsen helemaal gecomponeerd in het atelier.
1p 5. Geef aan waardoor de indruk ontstaat dat het schilderij buiten is gemaakt.
Aan de kust, de vragen
Vragen bij afbeelding 1 tot en met 4
Op afbeelding 1 zie je een schilderij uit 1862 van de Franse kunstenaar Eugène Delacroix. Het stelt een schipbreuk voor. Rechts zie je een schip dat bijna ondergaat. Links op de voorgrond worstelen enkele schipbreukelingen om op de rotskust te komen.
2p 1. Leg uit op welke manier Delacroix de blik van de beschouwer naar het drama stuurt. Betrek twee aspecten van de compositie in je antwoord.
Delacroix is een belangrijk vertegenwoordiger van de romantiek.
Bekijk afbeelding 1
1p 2. Leg aan de hand van het onderwerp uit waarom dit schilderij typerend is voor de romantiek.
Op afbeelding 2 zie je Het strand in Boulogne. Het is een schilderij van Edouard Manet uit 1868.
Manet behoort niet tot de romantiek. Het schilderij op afbeelding 2 kan eerder tot het realisme worden gerekend.
1p 3. Geef een argument waarom dit werk tot het realisme gerekend kan worden.
Manet bracht indertijd met zijn familie een zomer door in de Franse badplaats Boulogne-sur-Mer. Vanuit een appartement naast het strandhotel observeerde hij de zee en het strandleven. Hij maakte er veel schetsen. Figuur 1 hiernaast is een ansichtkaart met het strandhotel op de achtergrond.
De strand- en badcultuur was toen anders dan nu. Bekijk afbeelding 2 en figuur 1.
2p 4. Bespreek twee aspecten van de strand- en badcultuur die typerend waren voor die tijd.
In eerste instantie lijkt het of Manet het werk op afbeelding 2 buiten ter plekke heeft geschilderd. Maar het is met behulp van losse schetsen helemaal gecomponeerd in het atelier.
1p 5. Geef aan waardoor de indruk ontstaat dat het schilderij buiten is gemaakt.
Afbeelding 1
Figuur 1
Afbeelding 2
Afbeelding 3
Afbeelding 4
Op afbeelding 3 zie je een schilderij uit 1886 van Claude Monet. De titel is Storm aan de kunst van Belle Île.
Monet heeft dit schilderij wél ter plekke gemaakt.
1p 6. Leg uit waarom kunstenaars dat in die tijd gemakkelijk konden doen.In brieven aan zijn vrouw doet Monet verslag van zijn werk en belevenissen aan de Franse kust. Zo schrijft hij op een dag: “Ik voel dat ik haar (de zee) van dag tot dag beter begrijp, la gueuse – de duivelin, een naam die haar inderdaad past, want zij is verschrikkelijk.”
Bekijk afbeelding 3
2p 7. Bespreek twee aspecten van de vormgeving waarmee Monet hier het woeste karakter van de zee laat zien.
Monet koos een ander aspect van de zee dan Delacroix en Manet. Bekijk afbeelding 3
2p 8. Leg uit in welk aspect Monet geïnteresseerd was. Betrek de stroming waartoe hij behoorde in je antwoord.
Op afbeelding 4 zie je Melancholie uit 1895 van de Noorse schilder Edvard Munch. Melancholie betekent zwaarmoedigheid. Munch heeft een vriend geschilderd die aan zee treurt om een verloren liefde. De ex-geliefde is met haar nieuwe vriend te zien op de pier in de verte.
Bekijk afbeelding 4
2p 9. Bespreek twee aspecten van de voorstelling waarmee Munch het zwaarmoedige gevoel in beeld heeft gebracht.
Munch werd als een vernieuwend kunstenaar beschouwd. Toch heeft zijn werk nog overeenkomsten met de romantiek. Maar er is een belangrijk inhoudelijk verschil tussen zijn werk en dat van Delacroix.
Bekijk afbeelding 1 en 5
3p 10. Leg uit waarom Munch net als Delacroix in de romantische traditie past. Leg daarna uit waarin het werk van deze kunstenaars inhoudelijk verschilt.
Op afbeelding 1 tot en met 4 is de zee op verschillende manieren weergegeven. Het is moeilijk om de zee natuurgetrouw te schilderen.
2p 11. Leg uit waarom dat zo moeilijk is. Betrek twee problemen in je antwoord.
Aan de kunst, de antwoorden
2p vraag 1 In eerste instantie zie je (de drenkelingen niet, maar) vooral het zinkende schip, waar de blik naartoe wordt getrokken via de grote donkere boog van de rotspartij. Die werkt als repoussoir en/of als doorkijkje naar de lichte verte.
De ronding van de boog trekt de meeste aandacht en stuurt de blik rond, waardoor deze (pas in latere instantie) bij de drenkelingen terecht komt.
Op de voorgrond wordt de zee afgesneden door de rand van het schilderij, waardoor het lijkt of je als kijker in de zee staat en je dicht bij de drenkelingen bevindt.
1p vraag 2
Het onderwerp, schipbreuk in een storm of een storm op zee waarvan mensen het slachtoffer zijn, laat ons beseffen dat de natuur een grote macht is waar niet mee te spotten valt en/of het versterkt ons ontzag voor de natuur (God) en/of het laat ons onze nietigheid / vergankelijkheid beseffen. Dit zijn typerende thema’s voor de romantiek.
1p vraag 3
De voorstelling is een situatie uit de dagelijkse realiteit, waarbij ‘gewone’ mensen te zien zijn en (vissers)boten op de achtergrond.
2p vraag 4
Mensen zijn volledig gekleed op het strand (en niet bijna bloot).
De mensen vermaken zich ‘beschaafd’: ze kijken naar de zee en/of wandelen en/of maken een praatje en/of kinderen gedragen zich ‘braaf’.
Als attractie kan op een ezeltje gereden worden en/of mensen kunnen met een badkoets het water ingaan.
Op het strand zie je vooral mensen van stand, wat te zien is aan het soort kleding (chique jurken en hoofddeksels, kinderen in nette matrozenpakjes, parasols).
1p vraag 5
Het ongedetailleerde of onafgewerkte suggereert dat Manet dit werk relatief snel ter plekke gemaakt heeft en/of de afsnijding van de ezel rechtsonder suggereert dat het geheel een momentopname is.
1p vraag 6
Omdat halverwege de negentiende eeuw de verftube werd ontwikkeld. Kunstenaars (hoefden niet langer pigmentpoeders met olie te binden, maar) konden nu tubes verf kopen en overal mee naar toe nemen.
2p vraag 7
De kleur van water en lucht (en rotsen) is relatief grauw.
De witte vlekken verbeelden schuimend opspattend water.
2p vraag 8
Monet was als impressionist geïnteresseerd in het weergeven van de onmiddellijke visuele werkelijkheid van het moment, waarbij het vooral gaat om het licht. De zee is als onderwerp geschikt omdat het licht op water steeds verandert en/of omdat de zee zelf meestal in beweging is, waardoor steeds wisselende licht- en kleureffecten te zien zijn.
Opmerking: Wanneer een relevant deel van het antwoord is gegeven,1 scorepunt toekennen.
2p vraag 9
De man op de voorgrond zit alleen op het verlaten strand (een contrastmet het paar in de verte).
Hij houdt zijn hand onder zijn hoofd; dit duidt op peinzen en/of treuren.
Het is avond: de schemering en/of de zonsondergang maakt de stemming ernstig.
3p vraag 10
Munch past net als Delacroix in de romantische traditie omdat beiden de zee en/of de natuur gebruiken om uitdrukking te geven aan meeslepende, overweldigende ervaringen of emoties 1
Bij Delacroix gaat het om de nietigheid van de mens ten opzichte van de krachten van de natuur (de mens gaat ten onder in de overweldigende zee)
Munch (die als voorloper van het expressionisme wordt gezien) gebruikt de zee / de natuur om uitdrukking te geven aan een persoonlijk (zwaarmoedig) gevoel en/of hij gaat uit van meer persoonlijke/individuele gevoelens en drukt deze direct(er) uit
2p vraag 11
Het is moeilijk om het transparante van water weer te geven.
Water is meestal in beweging en dat is moeilijk in verf te vangen.
De kleur van de zee is altijd anders en moeilijk te bepalen.
Monet heeft dit schilderij wél ter plekke gemaakt.
1p 6. Leg uit waarom kunstenaars dat in die tijd gemakkelijk konden doen.In brieven aan zijn vrouw doet Monet verslag van zijn werk en belevenissen aan de Franse kust. Zo schrijft hij op een dag: “Ik voel dat ik haar (de zee) van dag tot dag beter begrijp, la gueuse – de duivelin, een naam die haar inderdaad past, want zij is verschrikkelijk.”
Bekijk afbeelding 3
2p 7. Bespreek twee aspecten van de vormgeving waarmee Monet hier het woeste karakter van de zee laat zien.
Monet koos een ander aspect van de zee dan Delacroix en Manet. Bekijk afbeelding 3
2p 8. Leg uit in welk aspect Monet geïnteresseerd was. Betrek de stroming waartoe hij behoorde in je antwoord.
Op afbeelding 4 zie je Melancholie uit 1895 van de Noorse schilder Edvard Munch. Melancholie betekent zwaarmoedigheid. Munch heeft een vriend geschilderd die aan zee treurt om een verloren liefde. De ex-geliefde is met haar nieuwe vriend te zien op de pier in de verte.
Bekijk afbeelding 4
2p 9. Bespreek twee aspecten van de voorstelling waarmee Munch het zwaarmoedige gevoel in beeld heeft gebracht.
Munch werd als een vernieuwend kunstenaar beschouwd. Toch heeft zijn werk nog overeenkomsten met de romantiek. Maar er is een belangrijk inhoudelijk verschil tussen zijn werk en dat van Delacroix.
Bekijk afbeelding 1 en 5
3p 10. Leg uit waarom Munch net als Delacroix in de romantische traditie past. Leg daarna uit waarin het werk van deze kunstenaars inhoudelijk verschilt.
Op afbeelding 1 tot en met 4 is de zee op verschillende manieren weergegeven. Het is moeilijk om de zee natuurgetrouw te schilderen.
2p 11. Leg uit waarom dat zo moeilijk is. Betrek twee problemen in je antwoord.
Aan de kunst, de antwoorden
2p vraag 1 In eerste instantie zie je (de drenkelingen niet, maar) vooral het zinkende schip, waar de blik naartoe wordt getrokken via de grote donkere boog van de rotspartij. Die werkt als repoussoir en/of als doorkijkje naar de lichte verte.
De ronding van de boog trekt de meeste aandacht en stuurt de blik rond, waardoor deze (pas in latere instantie) bij de drenkelingen terecht komt.
Op de voorgrond wordt de zee afgesneden door de rand van het schilderij, waardoor het lijkt of je als kijker in de zee staat en je dicht bij de drenkelingen bevindt.
1p vraag 2
Het onderwerp, schipbreuk in een storm of een storm op zee waarvan mensen het slachtoffer zijn, laat ons beseffen dat de natuur een grote macht is waar niet mee te spotten valt en/of het versterkt ons ontzag voor de natuur (God) en/of het laat ons onze nietigheid / vergankelijkheid beseffen. Dit zijn typerende thema’s voor de romantiek.
1p vraag 3
De voorstelling is een situatie uit de dagelijkse realiteit, waarbij ‘gewone’ mensen te zien zijn en (vissers)boten op de achtergrond.
2p vraag 4
Mensen zijn volledig gekleed op het strand (en niet bijna bloot).
De mensen vermaken zich ‘beschaafd’: ze kijken naar de zee en/of wandelen en/of maken een praatje en/of kinderen gedragen zich ‘braaf’.
Als attractie kan op een ezeltje gereden worden en/of mensen kunnen met een badkoets het water ingaan.
Op het strand zie je vooral mensen van stand, wat te zien is aan het soort kleding (chique jurken en hoofddeksels, kinderen in nette matrozenpakjes, parasols).
1p vraag 5
Het ongedetailleerde of onafgewerkte suggereert dat Manet dit werk relatief snel ter plekke gemaakt heeft en/of de afsnijding van de ezel rechtsonder suggereert dat het geheel een momentopname is.
1p vraag 6
Omdat halverwege de negentiende eeuw de verftube werd ontwikkeld. Kunstenaars (hoefden niet langer pigmentpoeders met olie te binden, maar) konden nu tubes verf kopen en overal mee naar toe nemen.
2p vraag 7
De kleur van water en lucht (en rotsen) is relatief grauw.
De witte vlekken verbeelden schuimend opspattend water.
2p vraag 8
Monet was als impressionist geïnteresseerd in het weergeven van de onmiddellijke visuele werkelijkheid van het moment, waarbij het vooral gaat om het licht. De zee is als onderwerp geschikt omdat het licht op water steeds verandert en/of omdat de zee zelf meestal in beweging is, waardoor steeds wisselende licht- en kleureffecten te zien zijn.
Opmerking: Wanneer een relevant deel van het antwoord is gegeven,1 scorepunt toekennen.
2p vraag 9
De man op de voorgrond zit alleen op het verlaten strand (een contrastmet het paar in de verte).
Hij houdt zijn hand onder zijn hoofd; dit duidt op peinzen en/of treuren.
Het is avond: de schemering en/of de zonsondergang maakt de stemming ernstig.
3p vraag 10
Munch past net als Delacroix in de romantische traditie omdat beiden de zee en/of de natuur gebruiken om uitdrukking te geven aan meeslepende, overweldigende ervaringen of emoties 1
Bij Delacroix gaat het om de nietigheid van de mens ten opzichte van de krachten van de natuur (de mens gaat ten onder in de overweldigende zee)
Munch (die als voorloper van het expressionisme wordt gezien) gebruikt de zee / de natuur om uitdrukking te geven aan een persoonlijk (zwaarmoedig) gevoel en/of hij gaat uit van meer persoonlijke/individuele gevoelens en drukt deze direct(er) uit
2p vraag 11
Het is moeilijk om het transparante van water weer te geven.
Water is meestal in beweging en dat is moeilijk in verf te vangen.
De kleur van de zee is altijd anders en moeilijk te bepalen.
Les 6: Symbolisme
Opdracht: Vragen stellen voor de toets en examenvragen afmaken.